Ніколі ў належнай ступені не звяртаецца ўвага на тое, што ёсць два спосабы «адчуваць», падсвядома разважаць аб ідэі нацыі, два спосабы, якія наўпрост вынікаюць з дыхатаміі, якая характарызуе гісторыю Заходняй Еўропы. Калі разглядаць нацыю як супольнасць, заснаваную на мове (і самой мовай), культуры ды «агульным лёсе», адразу стане відавочным, прыкладам, што ў выпадку з Францыяй нацыя была народжаная дзякуючы нялёгкай чыннасці дзяржавы, тады як у Нямеччыне або Італіі дзяржава вызначыла выйсце («традыцыю» ў палітычнай тэрміналогіі) нацыянальнай свядомасці, якая нарэшце абудзілася. Тое, што мы можам назваць «эфектам нацыі», процістаіць такім чынам «прычыне нацыі»